Warszawa – Praga Północ – Zakład Wyrobów Mechanicznych Gustawa Pulsta

 

Zakład Wyrobów Mechanicznych Gustawa Pulsta /

Fabryka Kas Pancernych Stalobetonowych

„Stanisław Zwierzchowski i Synowie”

 

Adres obiektu: ul. Strzelecka 30/32

Data powstania: ok. 1910 r.

Użytkownik: obiekt użytkowany / spółdzielczy

Historia obiektu W momencie powstania zakładu ul. Strzelecka była zabudowana w większości drewnianymi i murowanymi domami mieszkalnymi; jedynie w pobliżu ul.Szwedzkiej powstawały pierwsze zakłady przemysłowe. Zakład Pulsta powstał najprawdopodobniej w 1887 r. i początkowo działał w innym miejscu. Dopiero ok. 1912 r. Gustaw Pulst nabył posesję przy Strzeleckiej 30 (od kilku lat był już właścicielem sąsiedniej posesji pod nr 28) i zbudował tam niewielki budynek fabryczny, istniejący do dziś. Produkcja obejmowała maszyny dla przemysłu tytoniowego i tabacznego, drzewnego, papierniczego, a także spożywczego. Produkowano również wyposażenie (piece) dla piekarni. Po I wojnie zakład przejął Stanisław Zwierzchowski, Fabryka wytwarzała kasy i szkatuły pancerne, sejfy, urządzenia do skarbców. Fabryka prosperowała na tyle dobrze, że z dochodów rodzina wybudowała modernistyczną kamienicę przy ul. Stalowej 47, sąsiadującą z podwórzem zakładowym. W 1947 r. Alfred Zwierzchowski przyłączył się do spółdzielni pracy „Skarbiec”, która od tej pory aż do dziś jest użytkownikiem obiektu.

Teren posesji zabudowany jest budynkami hali głównej, magazynów i portierni. Budynki okalają niewielki wybetonowany dziedziniec, na który wjazd przez dwuskrzydłową bramę od strony ulicy.

Hala: na planie prostokąta, dwukondygnacyjna, niepodpiwniczona. W dolnej kondygnacji układ trójnawowy, w drugiej wtórny podział na dwa trakty. Ściany hali są murowane z cegły ceramicznej, nieotynkowane; stropy drewniane belkowe wsparte na drewnianych, wzmocnionych stalowymi profilami słupach. Więźba drewniana, dach dwuspadowy (częściowo pogrążony), kryty papą. Posadzka betonowa na parterze, na piętrze z desek. Elewacja frontowa z dwiema ścianami szczytowymi (dach pogrążony): trójosiowa, gdzie szczyty nad skrajnymi polami, nad osią środkową trójkątny szczyt. W osi środkowej po bokach lizeny zwieńczone ceglanymi sterczynami. Przez kondygnacje przebiegają gzymsy międzykondygnacyjne z ukośnie układanych cegieł. Gzyms koronujący z ukośnie układanej cegły, wieńczący szczyty. W osiach bocznych na obu kondygnacjach okna zamknięte odcinkowym łukiem zaakcentowanym ceglanymi klińcami, w osi środkowej na dole szerokie drzwi dwuskrzydłowe, w górnej kondygnacji podwójne okno z prostym stalowym nadprożem. W trójkątnym szczycie okulus. We wnętrzach zachowały się fragmenty dawnego wyposażenia, m.in. stalowa klatka schodowa z balustradą z kutych prętów. Okna oryginalne, stalowe, wielopodzialowe, ze szprotami.

Magazyny: na planie prostokąta, parterowe, niepodpiwniczone, o jednotraktowym układzie wnętrz. Ściany murowane z pustaków. Dach jednospadowy na więźbie z kratownicy. Bez cech stylowych.

Portiernia: na planie prostokąta, parterowa, niepodpiwniczona, o jednotraktowym układzie wnętrz. Ściany murowane z pustaków. Dach jednospadowy na więźnie z kratownicy. Bez cech stylowych.

[M i c h a ł  K r a s u c k i – Katalog warszawskiego dziedzictwa postindustrialnego]