Warszawa – Śródmieście Południowe – Tow. Akc. Odlewni Czcionek Samuela Orgelbranda i Synów Hoża 51

Firma Samuela Orgelbranda początkowo mieściła się na ul. Bednarskiej.

Oprócz księgarni znajdowała się tam także mała drukarnia. Pierwszy zakład po ojcu w 1872 r. przejęli synowie Mieczysław i Hipolit, którzy w 1890 r. z małej firmy rodzinnej utworzyli dużą spółkę akcyjną. Na cele produkcyjne przeznaczyli działkę przy ul. Hożej 41 (ob. 51), zakupioną w 1900 r. od braci Siedlewskich.

W kilka lat później powstała większość budynków produkcyjnych. O skali produkcji może świadczyć fakt, że w 1905 r. firma zatrudniała 700 pracowników.

Ponadto posiadała lokomobilę parowa o mocy 100 koni. Firma działała do 1918 r. Później fabryka znajdowała się w rękach Związku Spółdzielni mleczarskich i Jajczarskich. Obecnie zakład należy do firmy SERWAR, która produkuje tutaj sery topione.

Zespół składa się z budynku administracyjnego, oficyny, warsztatu, garażu i głównego budynku produkcyjnego.

Budynek administracyjny-portiernia: murowany z cegły, piętrowy z parterowymi dobudówkami: z prawej strony sklepem, z lewej portiernią.

Elewacja od ul. Hożej 4-osiowa, licowana cegłą. Z wyodrębnionym cokołem. Otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi. Nadproża z zaakcentowanymi klińcami gzymsem. Gzyms koronujący z układanej dekoracyjnie cegły. Okna skrzynkowe, drewniane, wielopodzialowe. Elewacja od dziedzińca analogiczna, z dodatkowym piętrem, gdzie znajdują się dwa proste okna. Zachowane niektóre elementy dawnej stolarki.

Budynek administracyjny-oficyna: wzdłuż wschodniej granicy posesji. Piętrowy, murowany z cegły ceramicznej, nieotynkowany, licowany cegłą. Elewacja od strony ulicy 2-osiowa, od strony dziedzińca 18-osiowa, z nieznacznym ryzalitem wejściowym pośrodku. Obie elewacje z wyodrębnionym cokołem, gzymsem podokiennym w pierwszej kondygnacji, gzymsem kordonowym z układanej dekoracyjnie cegły. Gzyms koronujący prosty.

W dolnej kondygnacji okna zamknięte łukami odcinkowymi. Nadproża okienne z klińców, z dekoracyjnym gzymsem. W górnej – zapewne późniejszej – kondygnacji okna zamknięte łukami prostymi, nadproża bez dekoracji.

Budynek produkcyjny: dwupiętrowy, murowany z cegły, nieotynkowany. Na rzucie wydłużonego prostokąta. Stropy staloceramiczne, o wypełnieniu ceglanym. W przyziemiu i na I piętrze wsparte filarami i żeliwnymi kolumienkami. Na ostatniej kondygnacji hala oparta na drewnianych stolcach. Elewacje zachodnia i wschodnia opracowane podobnie. Proste, z ceglaną dekoracją jedynie na nadprożach okiennych. Z zaznaczonym cokołem, z prostymi gzymsami: kordonowym i koronującym. Okna zamknięte łukami odcinkowymi. Zachowana żelazna klatka schodowa.

 

[Michał Krasucki – Katalog warszawskiego dziedzictwa postindustrialnego, Fundacja Heridas 2009]