Okuniew – (Wieś, woj. Mazowieckie)

Okuniew – wieś w Polsce (w latach 1538–1869 miasto) położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Halinów. Do 1954 roku Okuniew był siedzibą gminy Okuniew, a w latach 1815–1831 powiatu okuniewskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Historia

do XX wieku

Ziemia okuniewska stanowiła w średniowieczu wschodnią część ziemi warszawskiej. Osadnictwo na tym terenie rozpoczęło się dopiero w ciągu XV i w pierwszej połowie XVI w. Przed ustabilizowaniem się stosunków polsko-litewskich po bitwie pod Grunwaldem obszar ten nie był atrakcyjny do zakładania stałych siedzib. Unia z Litwą spowodowała awans wschodniej części Mazowsza i objęcie tutejszych terenów międzynarodowym handlem. Powstał szlak handlowy wiodący z Warszawy na Ruś przez Okuniew, Stanisławów, Dobre, Drohiczyn. W I połowie XV w. powstała w okolicy miejscowość Długa Kościelna, a w XVI w. po inkorporacji Mazowsza do Korony miasto Okuniew i wsie Chobot, Mrowiska, Cisie. Okuniew nad rzeką Długą został lokowany na gruntach wsi Długa Wola jako miasto w 1538 przez rycerza Stanisława z Grodziska Okunia (Okonia) – cześnika czerskiego, którzy otrzymał przywilej lokacyjny od króla Zygmunta I Starego. Przywilej królewski nadawał prawo niemieckie, oraz przywilej organizowania targów i jarmarków. W roku 1634 Jędrzej Święcicki w swoim dziele „Topografia, czyli opis Mazowsza”, pisze :„Po drugiej stronie Wisły ziemia warszawska rozciąga się szerzej, obejmuje liche mieściny Okuniew i Stanisławów. Ostatni jest dobrze zaludniony…”                 31 VII 1656 pod Okuniewem Stefan Czarniecki stoczył zwycięski bój ze Szwedami. Oddział szwedzki liczył 2000 żołnierzy, Stefan Czarniecki zdobył na Szwedach 6 działek regimentowych i ścigał nieprzyjaciół aż do Bródna. W okresie Rzeczypospolitej Szlacheckiej dobrami okuniewskimi władali Okuniowie, Powsinowie, Ciołkowie, Radzimińscy, Okęccy, Grzybowscy, Kliccy i Łubieńscy. W 1703 r. w Okuniewie kwaterował król szwedzki Karol XII. Doszło wtedy do bitwy wojsk szwedzkich z rosyjskimi i polsko-saskimi. W 1786 wylądował tu balon z chemikiem Stanisławem Okraszewskim na pokładzie, który wzbudził ogólną sensację wśród ludności. Lot rozpoczął się na tarasie Zamku Królewskiego. Na miejscowym dużym, kwadratowym rynku (dziś zadrzewionym) odbywały się targi. Wraz z rozwojem miasta zaczęła doń napływać ludność żydowska. W XVIII wieku powstała gmina żydowska z synagogą. W 1795 roku gmina Okuniew po upadku państwa polskiego, po III rozbiorze weszła w skład państwa austriackiego. Okuniew był krótko miastem granicznym (1795-1807 granica austriacko-pruska, 1807-1809 granica Austrii i nowo powstałego Księstwa Warszawskiego). W Okuniewie i Zielonej (dziś Wesoła) znajdowały się komory celne. W 1809 roku w wyniku wojny Austrii z Księstwem Warszawskim ziemie III zaboru austriackiego włączono w skład Księstwa Warszawskiego. Wojna ta była częścią wojny V koalicji z Napoleonem Bonaparte. W latach 1815-1831 było to miasto powiatowe. W czasie powstania listopadowego między Okuniewem a Starą Miłosną toczyły się walki poprzedzające bitwę pod Olszynką Grochowską, a ostrzelany przez Rosjan Okuniew spłonął w czasie bitwy w dniu 18 lutego 1831 r., wówczas władze powiatowe przeniesiono do Mińska Mazowieckiego. Podczas powstania listopadowego w 1831 r. miała miejsce bitwa pod Okuniewem, w której walczył Piotr Wysocki. Podczas powstania styczniowego w okolicach Okuniewa trwały potyczki partyzanckie w kwietniu i wrześniu 1863 roku. Zwiększenie znaczenia miasta wiązano z budową kolei żelaznej Warszawa – Brześć – Moskwa. Po upadku powstania styczniowego rząd carski podpisał decyzję o budowie linii kolejowej. Pierwotny plan budowy przewidywał, że linia kolejowa przebiegać będzie przez Okuniew, jednak urzędnicy carscy dokonali poprawek, prowadząc ją w linii prostej z Warszawy do Brześcia. Linia kolejowa Warszawa – Brześć została zbudowana w 1866 r., a Okuniew znalazł się 4 kilometry od jej przebiegu i ten fakt zdecydował w dużym stopniu o zatrzymaniu się rozwoju i upadku miasta. 1 czerwca 1869 na mocy ukazu cara Aleksandra II Okuniew utracił prawa miejskie. Dobra Okuniew składały się w 1877 r. z folwarków: Okuniew, Sulejówek i Wola Grzybowska; osiedla miejskiego Okuniew oraz wsi: Okuniew, Sulejówek, Michałów, Zabraniec i Wola Grzybowska. (7527 mr.). W 1880 r. dawne miasto posiadało 100 domów i 775 mieszkańców a Okuniew-Wieś (za rzeką) 166 mieszkańców. Gmina Okuniew miała 22044 mr. obszaru i 3839 ludności.

XX wiek

Na początku XX w. funkcjonował tramwaj konny, który poruszał się wąskotorową drogą żelazną łączącą Okuniew ze stacją kolejową w Miłośnie (pozostałością po trakcie tramwajowym jest dzisiejsza ulica Tramwajowa w Sulejówku). Kolejka wąskotorowa funkcjonowała do I wojny światowej, kiedy to wycofujące się wojska rosyjskie rozebrały 3-kilometrową trasę i zarekwirowały szyny. Panowanie rosyjskie zakończyło się w 1915 roku. Tereny Okuniewa i Sulejówka przeszły pod okupację niemiecką, trwającą do końca I wojny światowej, tj. do 1918 roku. W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej przez rejon Okuniewa przebiegał front wojenny. Przed II wojną światową w Okuniewie mieszkało ok. 500 Żydów (spis w 1921 r.). W Okuniewie działały liczne żydowskie organizacje społeczne i kulturalne. Po 1930 roku wielu Żydów wyemigrowało, w konsekwencji czego siedzibę kahału przeniesiono do Rembertowa. Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku Okuniew zajęły wojska niemieckie. W kwietniu 1940 roku Niemcy deportowali wszystkich Żydów z Okuniewa do getta w Warszawie.     W bezpośredniej bliskości Okuniewa i Sulejówka znajduje się duży poligon wojskowy, który do lat 90. XX wieku znacznie ograniczał rozwój miejscowości. W najbliższych latach planowana jest modernizacja drogi krajowej 637 przebiegającej przez Okuniew, w ramach której ma zostać wybudowana obwodnica

Historia kościoła

Właściciel Okuniewa, Stanisław Okoń, zbudował pierwszy kościół drewniany w 1538 r. Dwa lata później biskup płocki Jakub Buczacki erygował parafię w Okuniewie. Świątynia została spalona przez Szwedów w 1656 r. Kolejny właściciel Okuniewa, Stefan Grzybowski, zbudował drugi drewniany kościół w 1692 r. Obecny kościół murowany zbudowano w latach 1828-1835 z funduszów Jana Łubieńskiego, właściciela ziemskiego. Świątynię zaprojektował architekt Jakub Kubicki. Niektóre źródła za projektanta uznają jednak Chrystiana Piotra Aignera. Konsekracji kościoła dokonał w 1847 r. bp Tadeusz Łubieński, sufragan kujawsko-kaliski. Świątynia była wielokrotnie remontowana w latach 1903, 1935 i 1966-1967. Obecny proboszcz dokonał gruntownego odnowienia świątyni, zarówno wewnątrz, jak i od zewnątrz oraz doprowadził do budowy dzwonnicy. W okresie międzywojennym Okuniew był bardzo dużą i prężną parafią. Obejmowała osady od Sulejówka aż po Ossów. Dopiero po wojnie z tej parafii wyodrębniły się parafie w Rembertowie, Wesołej, Sulejówku, Miłośnie czy ostatnio w Zabrańcu.

[Wikipedia]

Na temat samego pałacu znalazłem w Internetach następujące słowa :

„Pałac Łubieńskich w Okuniewie został wybudowany w drugim dziesięcioleciu XIX w. jako własność Jana Łubieńskiego i jego małżonki, Anny z Klickich. Pałac pierwotnie miał postać dwukondygnacyjnej budowli neoklasycystycznej. Wnętrza budynku były bogato zdobione; między innymi ściany salonu pokryte były freskami, podłogę pokrywał parkiet, sufit zaś zdobiony był plafonem. Budynek otaczały ogród kwiatowy i park przypałacowy, część spośród drzew pozostałych po którym zachowały się do dziś. W 1869 r. pałac został przez władze carskie skonfiskowany Łubieńskim i przekazany na ręce zasłużonego w tłumieniu Powstania Styczniowego gen. Sekuradina. Kolejnymi właścicielami byli Rostkowscy i Nożewscy. Podczas II wojny światowej część pałacu zniszczyły bombardowania. Po wojnie upaństwowiony, popadł w ruinę – szczególnie od lat 70-tych. W 1976 r. w ruinach pałacu nakręcono kilka scen filmu „Zaklęty dwór”  „