Warszawa – Śródmieście Południowe – Bank Gospodarstwa Krajowego w Warszawie

Bank Gospodarstwa Krajowego w Warszawie

Siedziba Banku Gospodarstwa Krajowego w roku 1935

Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie – gmach znajdujący się w Śródmieściu Warszawy, w Alejach Jerozolimskich 7.

Modernistyczny, monumentalny budynek został wzniesiony w latach 1928–1931 według projektu Rudolfa Świerczyńskiego dla Banku Gospodarstwa Krajowego, ozdobiony płaskorzeźbami Jana Szczepkowskiego, wielokrotnie przebudowywany; w latach 1957–2001 siedziba Polskiej Agencji Prasowej. Wpisany do rejestru zabytków w 1965.

Projekt

Pierwotny projekt konkursowy przewidywał zabudowę wzdłuż Alej Jerozolimskich na odcinku między Nowym Światem a ulicą Bracką o powierzchni zabudowy 8247 m². Przed wojną zrealizowano tylko część zajętą przez Bank Gospodarstwa Krajowego o powierzchni zabudowy 4835 m² z dwiema elewacjami od Alej Jerozolimskich i Nowego Światu. Budynek od strony Alej Jerozolimskich liczył 7 kondygnacji nadziemnych, od Nowego Światu i zaplecza 5 kondygnacji. Nad IV kondygnacją elewację wieńczył gzyms o dużym wysięgu, wyższe kondygnacje cofały się uskokami. Działka przedwojennej części została zabudowana w 100%, trzy dziedzińce w parterze zostały pokryte szklanymi dachami, tworząc sale operacyjne banku.

W okresie powojennym dzięki przebiciu ulicy Mysiej na przedłużeniu ulicy Nowogrodzkiej obiekt został znacznie rozbudowany. Powstały nowe skrzydła od ulic Brackiej i Mysiej. Obiekt projektowany przed wojną w zabudowie obrzeżnej stał się budynkiem wolnostojącym. Projektanci powojennej rozbudowy zastosowali w elewacjach detale architektoniczne pierwotnego projektu, dzięki czemu powstał obiekt o jednorodnej architekturze.

Realizacja

Realizację budynku rozpoczęto 21 maja 1928, budynek przekazano do użytku 6 grudnia 1931. Żelbetową konstrukcję budynku posadowiono na palach. Fundamenty sąsiednich budynków zostały pogłębione. Projektant konstrukcji inż. Ludwik Tylbor zastosował zbrojenie ponad potrzeby wynikające z obliczeń statycznych. Ściany zewnętrzne wykonano z cegły dziurawki, ścianki działowe z cegły trocinowej.

Elewacje oblicowano płytami z małopolskiego andezytu. We wnętrzach reprezentacyjnych zastosowano okładziny kamienne z marmuru i alabastru. Zastosowano metalowe elementy wykończeniowe z powłokami galwanicznymi i ze stali nierdzewnej. Posadzki wykonano z płyt kamiennych z krajowych marmurów: Bolechowice, Zelejowa, Dębnik, Szewce i Morawica. Na korytarzach zastosowano wykładziny tekstylne i gumowe. W pokojach biurowych ułożono klepkę.

Przy wystroju plastycznym wnętrz współpracowali m.in. Wojciech Jastrzębowski (witraże) oraz Felicjan Szczęsny Kowarski, Wacław Borowski i Romuald Kamil Witkowski (malarstwo).

[https://pl.wikipedia.org/]

Bank Gospodarstwa Krajowego

Wojna przyniosła Warszawie niepowetowane straty w zabudowie, tym bardziej cenić należy to, co wojnę przetrwało. Tysiące Warszawiaków mija codziennie budynek, który przetrwał zniszczenie miasta, nieświadoma jego historii dlatego pozwalam sobie przypomnieć historię Banku Gospodarstwa Krajowego.

Bank Gospodarstwa Krajowego powołany został w roku 1924 w wyniku fuzji czterech innych instytucji bankowych: Polskiego Banku Krajowego, Galicyjskiego Wojennego Banku Kredytowego, Państwowego Banku Odbudowy i Zakładu Kredytowego Miast Małopolskich. Inicjatorem fuzji i powołania nowej instytucji był ówczesny premier i minister skarbu, Władysław Grabski.

Siedzibę ulokowano początkowo przy ulicy Królewskiej 5, w zaadaptowanej dla potrzeb instytucji kamienicy. W związku z błyskawicznym rozwojem Banku zdecydowano się  rozpisać konkurs na nowa siedzibę, w której znalazłoby się miejsce

Zwycięzcą został dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskie, profesor Rudolf Świerczyński. Przed przygotowaniem projektu profesor Świerczyński odwiedził siedziby największych europejskich banków, by skorzystać z doświadczeń i przyjrzeć się rozwiązaniom, jakie w już użytkowanych obiektach wdrożono. Plan budowy przewidywał realizację obiektu w ciągu 24 miesięcy to jest w roku 1930. Harmonogram robót został opracowany w sposób wykluczający jakiekolwiek przestoje.  Budowę rozpoczęto 21 maja 1928, a gmach oddano do użytku 6 grudnia 1931. Lokalizację wybrano kierując się prestiżem miejsca , w samym centrum miasta.  Nowopowstały gmach był jednym z większym obiektów stolicy – jego kubatura sięgała 110 tysięcy metrów sześciennych. Komitet Budowy zdecydował o obłożenie gmachu materiałami, które podkreślą jego monumentalność (andezytem sprowadzonym z małopolski). Znakomicie rozplanowane wnętrza w części przeznaczonej dla klientów obłożono marmurami, sale konferencyjne ozdobiono kamieniem, sprowadzonym z Włoch a rzeźby, zdobiące fasadę budynku wykonał profesor Jan Szczepkowski. Zastosowano również najnowocześniejsze zdobycze technologii, między innymi pocztę pneumatyczną. Koszt budowy wraz z wyposażeniem zamknął się kwotą 14 milionów 200 tysięcy ówczesnych złotych, co dawało 120 złotych za metr sześcienny.

Gmach wzbudził powszechne zainteresowanie w Europie – między innymi zwiedzali go przedstawiciele Związku Radzieckiego, których oprowadził osobiście Stefan Starzyński. Po wojnie dobudowano drugą połowę gmachu, opierając się na planach profesora Świerczyńskiego. Od roku 1957 do 2001 w gmachu swoją siedzibę miała Polska Agencja Prasowa. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w roku 1965. Bank Gospodarstwa Krajowego to jedyny w Polsce bank państwowy.

*Arek*

[http://warszawyhistoriaukryta.blogspot.com/]