Warszawa – Mirów – Relikty przedwojennej ulicy Chłodnej

1 – Przedwojenne torowisko które pozostawiono na Chłodnej. W latach 30-tych 5 linii, łączących Wolę przez pl. Żelaznej Bramy z Dw. Wschodnim, Pelcowizną i Mokotowem Ruch liniowy został przerwany 8 września 1939r, przywrócony na ul. Chłodnej w dniu 30 października 1939r. (linia Młynarska-Solna, potem jako 21), na pl. Mirowskim – 19 grudnia 1939r. (przedłużenie linii 21 do pl. Żelaznej Bramy). Duże zmiany nastąpiły w 1940r. wraz z utworzeniem getta warszawskiego. Ulica Chłodna, choć przebiegała przez środek dzielnicy żydowskiej, została (ze względu na swoje znaczenie komunikacyjne) z niego wyłączona – po obu stronach ulicy wybudowano mur, natomiast przy ul. Żelaznej wybudowany został drewniany mostek, łączący obie części getta. Tramwaje ponownie przestały tędy kursować 1 sierpnia 1944r.

2 – Zachowane tory na odcinku Chłodnej w którym funkcjonowało przed wojną kino „Kometa”          Po wojnie początkowo przewidywano że ul. Chłodna pozostanie głównym ciągiem łączącym zachodnie dzielnice z centrum miasta – odbudowano więc trasę tramwajową (w pierwotnym rozstawie 1525mm) i w dniu 12 października 1946r. na zachodnim odcinku Chłodnej uruchomiono linię 11 (z krańcówki przy Bema przez Żelazną i Aleje Jerozolimskie do pl. Zbawiciela). Na pozostałą część ul. Chłodnej i na plac Mirowski tramwaje powróciły 17 listopada tegoż roku (linia 16 z Młynarskiej przez pl. Żelaznej Bramy na pl. Zbawiciela). W czerwcu 1947r. Biuro Odbudowy Stolicy zadecydowało o budowie Trasy W-Z, tworzącej nowy, równoległy ciąg komunikacyjny przebiegający na północ od dotychczasowego (przez Leszno) i omijającej tunelem plac Zamkowy. To oznaczało rezygnację z utrzymywania linii tramwajowej w ciągu Chłodnej i pl. Mirowskiego. Ostatnie tramwaje linii 17 przejechały tędy w dniu 22 listopada 1948r. Co ciekawe jednak, tramwaje nie zniknęły całkiem z placu Mirowskiego – w dniu 1 stycznia 1956r. uruchomiono bowiem linię tramwajową w ciągu Trasy N-S (ul. Marchlewskiego), przebiegającą w poprzek placu przed frontonem zachodniej Hali Mirowskiej. W ramach budowy trasy N-S rozebrano stare torowisko na pl. Mirowskim, natomiast do czasów współczesnych dotrwały fragmenty starych torów (o pierwotnym rozstawie 1525mm) na ulicy Chłodnej (przy kościele św. Karola Boromeusza oraz pomiędzy Żelazną i Towarową).

3 – Chłodna 31 i zachowany podjazd do przed wojennego  żydowskiego kina Czary mieszczącego 300 widzów . Od 1942, kiedy ten odcinek ulicy wyłączono z obszaru getta, aż do wybuchu Powstania Warszawskiego, w budynku funkcjonowało kino „Faun”.

4 – Przedwojenny adres Chłodna 49 to adres kina ” Kometa” . Dziś został tylko podjazd.  W ostatnich latach przed wojną na Chłodnej prosperowało ono wraz z teatrzykiem rewiowym (miejsc 1500, właściciele: Jan Giziński i Witold Kwiatkowski).

 

5 – Na zdjęciu zachowany podjazd do browaru Karola Machlejda. W 1919 roku doszło do połączenia pięciu warszawskich browarów: Haberbusch i Schiele, Edward Reych i Synowie (ul. Grzybowska 33), Karol Machlejd (ul. Chłodna, róg Krochmalnej), Seweryn Jung (Plac Trzech Krzyży 8) i Korona (ul. Grzybowska 40) w Zjednoczone Browary Warszawskie pod firmą Haberbusch i Schiele.

6 – Mniejsza wersja wpustu chodnikowego Zieleniewskiego na wysokości dzisiejszej posesji 36/46

7 – Obramowanie wokół drzewa rosnącego kiedyś przed kinem ” Kometa”.

8 – Przedwojenne obramowanie drzewa oraz mały wpust na ulicy Chłodnej.

9 – Betonowe resztki koła otaczające drzewo które kiedyś rosło w tym miejscu.

[http://tramwar3.republika.pl/ , http://www.warszawa1939.pl/ , http://www.warszawska.info/ ]